فرزان احمدنژاد کارشناس میراث‌فرهنگی استان البرز در یادداشتی در زمینه صنایع‌دستی باستانی استان البرز نوشت: ابزارهای سنگی جزو اولین دست‌ساخته‌ها و هنر صنعت‌های انسان دوران پارینه سنگی میانی و جدید است که مربوط به ٣۵ تا ٦٨هزار سال پیش است. آثاری از این دست در پناهگاه صخره‌ای سرهه نیز یافت شده است. اگر بررسی‌های باستان‌شناسی دقیق‌تری انجام شود شاید بتوانیم محوطه‌هایی با آثاری از دوره‌های میان سنگی را نیز شناسایی کنیم.
در مرحله بعدی یعنی دوران نوسنگی آثار سفالی در محوطه‌های مختلف تاریخی استان ازجمله تپه حسین‌آباد به‌دست آمده است. در دوران نوسنگی انسان‌ها شروع به ساختن سفال کردند که این سفال‌ها در محوطه ازبکی، تپه حسین آباد، تپه اسماعیل‌آباد و... یافت شد. البته سفال در تمام دوره‌های تاریخی وجود دارد و مطمئنیم در محوطه‌ای مانند ازبکی سفال تولید می‌شده که به بیش از ٧۵٠٠ سال پیش برمی‌گردد. همچنین دردوره نوسنگی شواهدی از ساختن حصیر یا حصیربافی سنتی نیز به‌دست آمده است.
با توجه به مهره‌های سنگی و زیورآلاتی که از سنگ‌های مختلف به‌دست آمده، می‌توان گفت استان البرز در زمینه هنرهای سنگ‌تراشی و زیورآلات سنتی نیز پیشینه زیادی دارد و از دوران مس و سنگ و حدود ٦۵٠٠ سال پیش زیورآلات سنتی در استان البرز یافت شده است.
فلزکاری سنتی هنر صنعت دیگری است که مطمئنیم از دوره مس و سنگ در محوطه ازبکی و همچنین موشه لان تپه کار ذوب فلز انجام می‌شده است. زیرا قالب‌های ریخته‌گری و ابزارهای مختلف فلزی و ابزارهای جنگی مانند پیکان، کلنگ و زیورآلات فلزی در این منطقه به‌دست آمده است.
در هزاره اول پیش از میلاد در قبرستان تاریخی رزکان نو مهره‌های خمیر شیشه یافت شد که نشان دهنده رواج هنر شیشه‌گری در استان است، بنابراین به این نتیجه می‌رسیم که ساکنان البرز در این دوره با سیلیس هم آشنایی داشته و شیشه‌گری نیز یکی از صنایع‌دستی در محدوده استان البرز بوده است.
همچنین با توجه به اینکه سفال‌های لعابدار متعلق به دوران اسلامی و ساسانی در البرز یافت شده پس لعابکاری سنتی هم از این دوره رواج داشته است. این هنر از دوران ساسانی شروع شده و به‌ویژه در دوران اسلامی، لعاب پاشیده و نقاشی زیر لعابی و هنرهای مختلفی در زمینه سفالگری به دست آمده است.
کاشی‌کاری یکی دیگر از هنرهای ساکنان قدیم البرز بوده که یافته‌ها در این زمینه به اوایل دوران اسلامی برمی‌گردد. آجرکاری و آجرتراش و تزئینات وابسته به آن را نیز از دوران سلجوقی داریم. با توجه به شیء یافت شده مربوط به دوران ایلخانی از امامزاده قاسم البرز که در موزه دوران اسلامی نگهداری می‌شود، ساکنان این مرز و بوم با هنرهای حکاکی روی فلز و قلمزنی هم آشنایی داشته‌اند.
در کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شده در کاخ سلیمانیه انواع کاشی‌کاری‌ها را در این محوطه یافت شد. به علاوه وجود دو نقاشی دیواری در کاخ سلیمانیه نشانگر این است که البرزنشینان با نگارگری هم آشنایی داشته‌اند. اگرچه عبداله‌خان نقاش‌باشی این نقاشی‌ها را کشیده ولیکن قطعا دستیارانی از استان البرز برای این کار داشته است.
با این تفاسیر آنچه مشهود است، استان البرز از دیرباز و در هزاره‌های قبل میزبانی ساکنانی بوده که با انواع هنر و صنایع‌دستی که از مظاهر تمدن انسانی در طول تاریخ است، آشنا بوده و جنبه‌های مختلف زندگی انسان در طول تاریخ با صنعت آمیخته با هنر گره خورده که نمونه‌های آن در محوطه‌های تاریخی استان فراوان است.
انتهای پیام/
نظر شما